Eye Filmmuseum deelt al sinds het begin van deze eeuw vele honderden films uit de collectie op YouTube. In eerste instantie waren we hierover unaniem enthousiast. Immers: lage kosten, een groot bereik en volop compatibiliteit. Maar sinds enkele jaren zien we ook de keerzijde van het gebruik van YouTube (Google) en big tech software in het algemeen. We willen daarom alternatieven onderzoeken. PublicSpaces biedt ons nu de mogelijkheid om PeerTube uit te proberen.
We zouden als publieke instelling het publiek in staat moeten stellen om zoveel mogelijk van onze collectie te raadplegen zonder te betalen met data en privacy
Wat gebruiken we tot nu toe?
We delen niet al onze content via YouTube. Eye gebruikt een aantal online platforms, waarvan de Eye Film Player (EFP) het meest prominent is. EFP geeft een gecureerd streamaanbod van gratis en betaalde films – deels uit eigen collectie, deels (internationale) distributie – op hoge kwaliteit. EFP is ons eigen platform, de gebruikte player om video af te spelen is van AudiencePlayer.
Ter vergelijking: ons YouTubekanaal is breder van opzet, minder gecureerd en heeft veel meer video’s: naast films uit onze collectie staan er trailers van ons actuele bioscoopaanbod en promotiefilmpjes. De collectievideo’s vormen wel de bulk van de content: 2500 video’s overwegend rechtenvrije of verweesde films uit de eerste decennia van de vorige eeuw – fictie, nonfictie, experimenteel, maar ook: deels incompleet, en/of onvolledig geïdentificeerd. De gedachte hierachter was simpel: we wilden zo veel mogelijk rechtenvrije films uit onze collectie toegankelijk maken voor een breed publiek, en qua laagdrempeligheid is er geen platform dat kan tippen aan YouTube.
We gebruiken zowel de Eye Film Player als YouTube om films te embedden op onze website. Met name ons YouTube-kanaal heeft – voor een Nederlands kanaal met overwegend stille films – een groot en verrassend internationaal bereik, met momenteel 43.000 abonnees.
Waar willen we heen?
YouTube is ideaal – als je niet vraagt hoe films worden gevonden, of aanbevolen, of hoe bepaald wordt welke reclames je te zien krijgt, of zelfs hoe er wordt bepaald of video’s kwetsende content bevatten. Er is geen aanspreekpunt, bezwaarprocedures zijn ondoorzichtig. Bovendien gebruikt Google de content van YouTube om A.I. mee te trainen.
Eye realiseert zich in toenemende mate dat ‘publieke waarden’ verweven zouden moeten zijn in onze digitale infrastructuur. Dat we als publieke instelling het publiek in staat zouden moeten stellen om zoveel mogelijk van onze collectie te raadplegen zonder te betalen met data en privacy.
En zo komen we uit bij PeerTube
Eerste indrukken:
Beheer van gebruikers, accounts en kanalen
PublicSpaces heeft voor ons twee accounts aangemaakt, ieder gelinkt aan een kanaal: eye1 en eye2. Hoe openbaar zijn de accounts? We kunnen 2-factor authenticatie instellen via TOTP-app – maar zolang het niet mogelijk is om met meerdere accounts aan één kanaal te werken doen we dat nog even niet. Op dit moment gebruiken meerdere collega’s hetzelfde PeerTube-account om rond te neuzen, maar als we dit kanaal in de toekomst serieus gaan vullen met content zijn er ongetwijfeld meer collega’s die toegang moeten hebben.
Watermarks
De proefbatch die we uploaden bestaat uit publiek domein korte stille films, minimaal één met tussentitels zodat we ook de ondertiteling kunnen uitproberen. Deze eerste batch heeft watermarks – ze zijn gedownload van ons YouTubekanaal. We moeten na deze testbatch meteen een grote knoop doorhakken: blijven we films watermarken? Op YouTube hebben al onze films een watermark – tot grote irritatie van sommige gebruikers die ons erop wijzen dat veel van deze titels publiek domein zijn. Ze hebben totaal gelijk. Ook lijkt een watermark niet echt in de geest van PeerTube. Tegelijk is dat watermark het enige wat een eindeloos gedeelde en bewerkte video (meestal, als het watermark niet uit beeld wordt gecropt, of geblurd) herleidbaar maakt tot het oorspronkelijke fysieke object in het archief: de film. Dus dit is nog geen uitgemaakte zaak.
We komen er wél achter dat via PeerTube zelf watermarks toegevoegd kunnen worden, of als alternatief, een intro/outro tekst. Deze optie, in Studio, is nu in onze huidige instantie uitgezet, dus we moeten watermark of intro/outro voorlopig aan de file toevoegen vóór het uploaden.
Downloaden en delen
Hoe openbaar staan films op deze instantie? In feite niet erg openbaar, de meeste mensen zullen niet zomaar via Google een video op PeerTube vinden. Maar éénmaal gevonden, kan iedereen de video’s zomaar downloaden, bewerken en verder verspreiden? Ja dus.
Embeds
Momenteel werken we aan een nieuwe collectiedatabase, en waar onze huidige database niet volledig ontsloten is voor het publiek, zal de nieuwe versie meer mogelijkheden hebben. PeerTube is uitstekend geschikt om straks video’s te embedden in de nieuwe collectiedatabase. (Dat kan qua SEO misschien nog mogelijkheden bieden voor de vindbaarheid van de video’s, al blijft het de vraag wat AI-samenvattingen voor daadwerkelijk websitebezoek gaan betekenen.) In theorie zouden we de meeste films van ons YouTubekanaal zo kunnen migreren naar PeerTube, en van daaruit kunnen embedden op onze website of database.
Sociale media
PeerTube draait prachtig op Mastodon: het delen van een fragment met in- én uitpunt (hoera!) werkt prima. Perfect om een kort fragment onder de aandacht te brengen, wat toch meer bij de meeste sociale media past dan een hele video. Ook hier is er op zich nog wel wat te wensen: aangepaste thumbnails zie ik wel op PeerTube, maar niet op Mastodon. En last but not least: hoe het andersom werkt is ons nog onduidelijk – je zou een like bij een PeerTubevideo op Mastodon ook op PeerTube moeten zien? We gaan hier verder induiken.
Welke online videoproblemen lost PeerTube (nog) niet op?
Vindbaarheid, overzicht
Wij voelen ons als gebruikers vaak nog behoorlijk gedesoriënteerd.
Rechten
Eye heeft van een groot aantal films in de collectie niet het auteursrecht, deze films kunnen we daarom niet zomaar online publiceren. De Eye Film Player is hiervoor een beter platform dan PeerTube, omdat rechthebbenden daar zelf de publicatiecondities kunnen bepalen (bijvoorbeeld of de film als huurfilm of als gratis te bekijken film wordt gepubliceerd, in welke regios deze beschikbaar is en voor welke periode).
Herleidbaarheid, controleerbaarheid
Een groot deel van onze oudere films is echter wél rechtenvrij. Zoals eerder genoemd gaat dit gepaard met eigen issues: YouTube-video’s van deze films concurreren met verknipte, gekleurde of anderszins aangepaste versies van zichzelf op andere YouTube-kanalen. Dat is niet alleen een zorg uit ijdelheid (“zo ziet niemand dat die film uit de collectie van Eye is”), maar vanuit het oogpunt van publieke waarden zou je als kijker moeten kunnen achterhalen welke bewerkingen een video heeft ondergaan, en waar het bronbestand (in dit geval: een analoge film) vandaan komt. Juíst als het om archiefmateriaal gaat: dit zijn niet alleen gratis beelden om vrijelijk te bewerken, het zijn ook primaire bronnen uit een gedeeld verleden, ons collectieve geheugen.
We staan dus echt nog helemaal aan het begin van dit avontuur!
Maike Lasseur & Irene Haan, Eye Filmmuseum
